Elementy techniki strzelania części szybkiej w pistolecie sportowym
Różnorodność stosowanych technik przez zawodniczki skłonił mnie do próby przyjrzenia się tym, którzy odnoszą sukcesy na arenie międzynarodowej.
Konkurencja pistolet sportowy składa się z dwóch trzydziestostrzałowych części strzelanych oddzielnie. Jednak to umiejętność strzelania części szybkiej w głównej mierze decyduje o zajętym miejscu podczas zawodów. Wynika to z uzyskiwania znacznie zróżnicowanych rezultatów, na które mają wpływ w podobnym stopniu technika oddania pojedynczego strzału, jak i przygotowanie psychiczne.
Do analizy i opisu techniki strzelania części szybkiej wykorzystałem własne wieloletnie obserwacje i rejestracje wideo sporządzone w technice cyfrowej na zawodach rangi mistrzowskiej do Pucharów Świata włącznie. Na tej podstawie powstały prezentowane modele i opisy odzwierciedlające najczęściej spotykane zachowania czołowych zawodniczek.
Postawa gotów
W postawie gotów strzelec oczekuje na ukazanie się tarcz. Przyjęciu jej towarzyszą czynności i ruchy bardzo zróżnicowane, często będące odzwierciedleniem temperamentu poszczególnych zawodniczek. Istotnym elementem jest sposób kontroli zgrania przyrządów. Najczęściej występują dwa sposoby zachowań:
- Całkowita rezygnacja z precyzyjnej kontroli, czyli przyjęcie postawy gotów „na pamięć”.
- Wstępne przyjęcie postawy jak przy strzale („na sucho”), a następnie opuszczenie zablokowanego przedramienia wraz z pistoletem do postawy gotów. Przy czym opuszczeniu nie towarzyszą żadne inne ruchy, a wzrok nadal pozostaje skierowany w kierunku tarczy.
Za pierwszym sposobem przemawia dobrze wykształcona pamięć mięśniowa. Stosują go głównie zawodniczki z długim stażem i doświadczeniem. Jednak zdecydowanie częściej spotyka się rozwiązanie drugie, które jak się wydaje, upewnia w prawidłowym przyjęciu postawy, a w miarę zdobywania doświadczenia przede wszystkim wzmacnia poczucie pewności siebie.
Rezygnacja z wszelkich ruchów i kontroli przyrządów celowniczych ma uzasadnienie. Przedstawiono schematycznie wzajemne usytuowanie istotnych punktów celowania w dwóch, skrajnych położeniach (rys.1).
Rys.1. Przebieg linii celowania (cienka linia), podczas strzelania części szybkiej pistoletu sportowego.
Jak widać po opuszczeniu ramienia z zablokowanym łokciem i nadgarstkiem do pozycji gotów, nie można kontrolować położenia muszki, gdyż jej nie widać. Aby była ona widoczna zawodniczka musiałaby unieść koniec lufy. Podczas unoszenia konieczne byłoby wykonanie ruchu końca lufy w przeciwnym kierunku, czyli opuszczanie muszki w trakcie ruchu ramienia. To z kolei będzie powodować pracę dodatkowych mięśni i rozluźnienie nadgarstka. Zawodniczki dążą do utworzenia swoistego układu ruchowego unieruchamiającego postawę. Ruch „wejścia” do tarczy jest wykonywany w stawie barkowym z dołączonym ruchem kompensacyjnym tułowia. Jednak ruch tułowia jest ograniczany do niezbędnego minimum, a u wielu trudny do zaobserwowania.
Ruch wejścia do tarczy
Do przetworzenia obrazów wideo w wykresy, użyto technik komputerowych, które umożliwiły zmierzenie i podzielenie przebytej drogi ramienia podczas złożenia. Drogę podzielono na 24 równe odcinki gdzie 0 to punkt początkowy (pozycja gotów) i zarazem moment rozpoczęcia obrotu tarcz bądź włączenia się zielonego światła, a pełne uniesienie ramienia do rejonu celowania to punkt 24. W związku z tym, że kamera rejestrowała obraz z prędkością 25 klatek na sekundę uzyskano możliwość zmierzenia poszczególnych odcinków z dokładnością 0,04 sek. Uzyskane wartości przedstawiono na wykresach gdzie osie odwzorowują pokonaną drogę w odniesieniu do czasu.
Porównując tak powstałe wykresy, okazało się, że są niemal identyczne. Po nieznacznym uśrednieniu sporządzono wykres (rys.2), który można uznać za modelowy i zbliżony do wzorca stosowanego przez najlepsze zawodniczki.
Rys. 2. Graficzna prezentacja ruchu ramienia podczas strzelania części szybkiej pistoletu sportowego
Język spustowy i wzrok
Podczas ruchu wejścia do tarczy wyodrębniono umowne fazy. Przypisano do nich najistotniejsze elementy pracy na języku spustowym i miejsca skupienia uwagi wzroku. Zestawiono je w odniesieniu do upływającego czasu od chwili rozpoczęcia otwierania się tarczy, bądź włączenia światła sygnalizującego rozpoczęcie strzału (Tab.1).
Tabela 1. Fazy ruchu, wyciskania języka spustowego i ustawienia wzroku, podczas pojedynczego strzału w czasie 3 sekund.
| Czas od otwarcia [sek] | Ramię | Język spustowy | Wzrok |
| 0-0,2 | Reakcja na otwarcie tarczy | Wstępny nacisk wybrany luz | Na tarczy |
| 0,2-0,6 | Przyśpieszenie rozpoczęcie uniesienia ramienia | Utrzymanie wstępnego nacisku | Na tarczy |
| 0,6-0,9 | Trwanie ruchu uniesienia - stała prędkość | Rozpoczęcie zwiększania nacisku na język spustowy | Podąża w kierunku unoszonego ramienia |
| 0,9-1,9 | Wyhamowanie do zatrzymania | Wyciskanie | Ustawienie ostrości |
| 1,9-2,6 | Trzymanie w rejonie celowania | Dokończenie precyzyjne wyciskania zakończone strzałem | Kontrola przyrządów celowniczych |
Przebieg pracy na języku spustowym przedstawiono także w formie wykresu (Rys 3), gdzie osie odwzorowują zmiany siły nacisku w odniesieniu do czasu. Wartości sił określono na podstawie obserwacji i rozmów w przybliżeniu, gdyż nie było możliwości technicznych wykonania pomiarów podczas zawodów.
Rys.3. Siła nacisku na język spustowy, podczas wejścia do tarczy w części szybkiej pistoletu sportowego.
Autor: Krzysztof Rymski
Autor: Krzysztof Rymski